Cirebon (Cheribon)
Cirebon is een oude stad aan de noordkust van Java. De stad is terug te vinden in oude geschriften uit de 15e eeuw. Het was toen een kleine vissersplaats. In de loop der tijd werd Cirebon door steeds meer handelaren bezocht en Cirebon werd ook steeds meer een handelsstad. Handelaren vanuit de hele wereld bezochten Cirebon en drukten hun stempel op de stad. Al heel vroeg vestigen Chinezen en Arabieren zich in de stad.
De naam “Cirebon” wordt op twee verschillende manieren uitgelegd. “Cirebon” zou ontstaan zijn uit het Javaanse woord “caruban” dat “gemixt” betekent. Dit zou verwijzen naar de Sundanese, Javaanse, Chinese, Europese en Arabische culturen die in Cirebon allemaal samenkomen.
Een andere uitleg is dat “Cirebon” verwijst naar het Sundanese woord “ci” (water) en “rebon” (garnaal). Cirebon zou vrij vertaald de “garnalenstad” zijn.
Cakrabuana en Gunung Jati
Cakrabuana wordt gezien als de stichter van de stad. Hij werd geboren in 1423 en stamde af van de machtige Sundanese Padjadjaranse koning. Toen hij zich samen met zijn zus tot de Islam bekeerde werden zij uit het paleis gezet.
Cakrabuana nam zijn zus mee op een van zijn reizen naar Mekka om het graf van de profeet te bezoeken. In Mekka kreeg zij een aanzoek van de vorst Bani Israil. De prinses wilde wel zijn vrouw worden, maar alleen als de vorst zou toestaan dat haar zoon later naar Java kon afreizen om de bevolking van Java tot de Islam te bekeren. De vorst stemde daarmee in, en toen in 1448 een zoon werd geboren, vertrok deze -toen hij oud genoeg was- naar Java. Hij vestigde zich in Gunung Jati, bij Cheribon. Hij kreeg steeds meer volgelingen die hem “Sunan Gunung Jati” noemden. Hij maakt Cirebon groot en genoot door zijn afkomst en kennis veel respect. Hij is een van de Wali Songo, een van de negen verspreiders van de Islam op Java.
Gunung Jati trouwde tijdens een bezoek aan China de dochter van de keizer, prinses Ong Tien. De cadeau’s die zij van haar vader kreeg (keremiek) hebben lange tijd bij de graven van de sultans gestaan en een gedeelte hiervan is ongeveer 90 jaar geleden overgebracht naar de musea van de kratons. De motieven die gebruikt werden om het keramiek te decoreren waren inspiratie voor batikpatronen.
De nakomelingen van Sunan Gunung Jati dragen de Sundanese, Javaanse, Arabische en Chinese cultuur in zich.
Pelgrimsoord Gunung Jati
Het graf van Sunan Gunung Jati ligt op de top van de heuvel Pasirdjati in de kampong Astana, zes kilometer van Cheribon.
De graven zijn ommuurd en in vakken verdeeld. Het graf van de Soenan ligt in het negende vak, helemaal op de top van de heuvel. In de andere vakken bevinden zich de begraafplaatsen van zijn nakomelingen. Tegels, borden, en andere porseleinen ornamenten zijn in de muren gemetseld.
Een poort in de muur geeft toegang tot een moskee en vanaf hier zie je het dak van het graf van Sunan Jati.
Het graf van Gunung Jati is nog steeds een belangrijk pelgrimsoord.
Fatahillah
Fatahillah, de man die de Portugezen in Sunda Kelapa in 1527 versloeg en Sunda Kelapa tot Jayakarta maakte was de generaal en opvolger van Gunung Jati. Hij ligt naast Gunung Jati begraven.
Vier kratons
In 1677 is het Sultanaat van Cirebon opgesplitst in vier verschillende koninklijke families met ieder hun eigen paleis (kraton). De vier kratons worden door iedereen gerespecteerd maar hebben geen politieke functie meer. De vier kratons heten Keraton Kasepuhan, Kanoman, Kacirebonan en Kaprabonan.
Het symbool van de kratons is Ali’s panter (Macam Ali). Het is een combinatie van de Hindu achtergrond (de panter) en de Arabische achtergrond (de Arabische kaligrafie)
Keraton Kasepuhan
Deze kraton heeft een prachtige koninklijke koets in de vorm van de “Singa Barong”. De Singa Barong is een mix tussen de Singa, de leeuw, de koning van alle dieren en de Barong, een mythische wezen en de koning van de geesteswereld.
De Singa Barong heeft het lijf van een leeuw, de vleugels van de Buraq (Islamitische element), de slurf van een olifant (Hindoe element) en de tong van een draak (het Chinese element).
Vlakbij de Kasepuhan kraton staat de oude Grote Moskee ‘Sang Cipta Rasa’.
Keraton Kanoman
De Kanoman’s kraton heeft een koninklijke koets in de vorm van de Paksi Naga Liman. Dit is een wezen dat bestaat uit de garuda, de draak en de olifant. Ook dit mythische wezen staat symbool voor de verbondenheid tussen de verschillende geloven, culturen en achtergrond van de inwoners van Cirebon.
Deze mythische wezens Macan Ali, Singa Barong, and Paksi Naga Liman vinden we ook terug in de batik uit deze streek.
Taman Wisata Goa Sunyaragi
Het waterpaleis van de kraton van Cirebon is in 1703 in Chinese stijl gebouwd in opdracht van de achterkleinzoon van sunan Gunung Jati, de sultan Kasepuhan.
De Sultan kwam graag in het paleis om te mediteren. Hier waren prachtige grotten en tuinen aangelegd met vijvers en watervallen. Ook hier zijn invloeden uit de verschillende culturen terug te vinden.
Het verhaal gaat dat de Chinese bouwmeester -nadat het bouwwerk was voltooid- door de Sultan is vermoord om te voorkomen dat hij ook voor anderen zo’n mooi paleis zou bouwen. Het kan ook zijn dat dit verhaal is afgeleid van de geschiedenis van de Chinese bouwmeester die in de 19 eeuw de Nederlanders hielp met het restaureren van het paleis en er van beschuldigd werd de geheimen van de grotten en gangen aan de Nederlanders te hebben doorgespeeld. Iets wat hij met de dood heeft moeten bekopen.
Goa Sunyaragi bestaat uit de woorden Goa (grot) Sunya (alleen, eenzaam) en Ragi (lichaam) en verwijst naar het doel van dit waterpaleis: meditatie.
Het waterpaleis is nog steeds te bezoeken. De beste tijd om het paleis te bewonderen is in de vroege ochtend.
Voor de ingang van de Peteng-grot staat een beeld van een Sunti-maagd. Volgens de plaatselijke legende zal iedereen die het beeld aanraakt levenslang vrijgezel blijven.
Batik
Cirebon staat bekend voor mooie batikpatronen, die beinvloed zijn door de Chinese, Arabische en Javaanse cultuur.
Het meest bekende motief uit deze regio is van oorsprong blauw en beeldt een wolkenlucht uit: het Mega Mendung-motief.
Dit motief was van oorsprong aan het sultanaat van Cirebon voorbehouden. Alleen de sultan en de familie van de sultan werd als geestelijk krachtig genoeg gezien om dit motief te dragen.
Het Mega Mendung patroon verbeeldt wolken en is ontworpen door de stichter van de stad Cirebon, Cakrabuana Toen hij op een dag bij een rustige rivier stond zag hij de reflectie van de wolken in het water. Op dat moment kwam dit patroon in zijn gedachten.
Koloniale gebouwen
In Cirebon zijn nog een aantal prachtige klassieke art-deco gebouwen terug te vinden.
Gemeentehuis
Het gemeentehuis van Cirebon is gebouwd in 1926 in de Art-Deco-stijl van de Amsterdamse school. Het gebouw is versierd met garnalen door Anthon Maas.
British American Tobacco
Het BAT-gebouw is gebouwd in 1924 en is ontworpen door architectenbureau Eduard Cuypers & Hulswit in art-decostijl. Deze grote sigarettenfabriek had een productiecapaciteit van 17,5 miljoen sigaretten per dag, maar is in 2010 stopgezet. Nu staat het BAT-gebouw leeg.
Bank Indonesia
Het kantoor van Bank Indonesia Cirebon is zo mooi dat het gebouw zelfs is verschenen op het bankbiljet van Rp 500 dat in 1988 werd uitgegeven.
Escompto
De Escompto maatschappij was een handelsbank die vooral kredieten verstrekte aan de handel- en nijverheidsbedrijven. Net als in veel andere steden waren zij ook in Cirebon gevestigd in een prachtig gebouw.
Gedung Negara
Op het eerste gezicht lijkt dit gebouw op het Merdeka-paleis in Jakarta, alleen kleiner. Dit gebouw is ontworpen door Van De Berg, een Nederlandse architect in 1865. Ten zuiden van het gebouw is een veld waar tientallen gevlekte herten worden gehouden, net zoals bij het paleis in Bogor.
Cirebon-station
Het station is gebouwd in 1912 toen het spoor naar Cirebon werd doorgetrokken.